Kanser çocuk, genç, yaşlı, zengin, fakir, kadın, erkek herkesi etkiler.
Kanser ülkemizde ve dünyada ölüm nedenleri arasında ikinci sırada yer almaktadır. Küresel olarak yaklaşık her 6 ölümden biri, ülkemizde ise her 5 ölümden biri kanser nedeniyledir. Kanserden ölümlerde sigara içimi, kilolu olma, meyve ve sebzeyi az tüketme, yetersiz fiziksel aktivite ve alkol kullanımı risk faktörleridir. Sigara içimi kanser için en önemli risk faktörüdür ve kanser ölümlerinin yaklaşık yüzde 22’sinden sorumludur. Kansere neden olan enfeksiyonlar, düşük ve orta gelirli ülkelerde kanser vakalarının yaklaşık yüzde 25'inden sorumludur. Kanser insidansı, yaşla birlikte, özellikle yaşla birlikte artan risklerin birikmesi ve hücresel onarım mekanizmalarının kişi yaşlandıkça daha az etkili olma eğilimiyle artar. Günümüzde kanserin yüzde 30-50’si önlenebilir. Bu, risk faktörlerinden kaçınma ve mevcut kanıta dayalı önleme stratejilerini uygulama yoluyla başarılabilir. Uluslararası Kanser Araştırma Ajansı küresel kanser yükünün 2020 yılında 19,3 milyon yeni vakaya ve 10 milyon yaşam kaybına yükseldiğini bildirildi. Dünya’da her 8 erkekten 1'i, her 11 kadından 1'i kanser nedeniyle yaşamını kaybetmektedir. Dünyada yeni tanı konulan kanser vakalarının yüzde 60’ından ve kansere bağlı ölümlerin ise yüzde 70’inden fazlasından çoktan aza doğru kadın meme kanseri, akciğer kanseri, kolorektal kanser, prostat kanseri, mide kanseri sorumludur. Dünyada yaşam kaybına en fazla neden olan kanserler çoktan aza doğru akciğer kanseri, kolorektal kanser, karaciğer kanseri, mide kanseri, kadın meme kanseridir. Erkeklerde en sık tanı konulan kanser akciğer kanseridir ve kanser nedenli ölümlerin başlıca sebebidir. Akciğer kanserini ise prostat kanseri ve kolorektal kanser takip eder. Kadınlarda meme kanseri en sık tanı konulan kanserdir ve kansere bağlı ölümlerin ana sebebidir. Meme kanserininden sonra ise kolorektal kanser ve aksiğer kanseri gelir. 2040 yılında dünya genelinde yaklaşık 28.4 milyon yeni kanser vakası olacağı öngörülmektedir. Bu sayı 2020 yılındaki vaka sayısından yüzde 47’lik bir artışa karşılık gelmektedir. Düşük veya orta insani gelişme endeksine sahip ülkelerde ise bu artışın yüzde 95 ve yüzde 64 oranında olması beklenmektedir. Çünkü bu ülkelerde tıpkı yüksek ve çok yüksek insani gelişme endeksine sahip ülkelerdeki gibi sigara içmek, sağlıksız beslenme, aşırı vücut ağırlığı ve fiziksel hareketsizlik gibi kanser risk faktörlerinin yaygınlaşacağı öngörülmektedir. Bunun anlamı toplum yapısında devam eden değişikliklerin, yaşadığımız çevre ve sağlık sistemlerinin etkili kanser kontrol girişimleri sunabilmesi, önümüzdeki yıllarda ortaya çıkacak kanser insidansı-mortalitesi-prevalansının profili ve ölçeğini yönlendireceğidir. Dünyada 2020 yılında tanı konulan her 8 kanserden 1’i meme kanseridir. Yine 2020 yılında meme kanseri, dünya genelinde ölüme sebep olan kanserler arasında 5. sırada yerini almıştır. Kadınlarda, meme kanseri her 4 kanser vakasının 1’inden ve her 6 kanser nedenli yaşam kaybının 1’inden sorumludur. Meme kanseri, pek çok ülkede mortalite ve insidans açısından birinci sırada yer almaktadır. Dünyada 2012-2020 yılları sürecinde yeni kanser vakaları yüzde 36,8; ölümleri ise yüzde 21,9 artmıştır.
Türkiye nüfusu artmaya devam ediyor. Buna paralel olarak yıllık yeni tanı alan kanser hasta sayısı da artıyor. 2018-2020 yılları sürecinde Türkiye nüfusu yüzde 2,95 artarken, yeni kanser vaka sayısı yüzde 11, kansere bağlı yaşam kaybı sayısı yüzde 8,24 artmıştır. 2020 yılında Türkiye’de 100 bin kişi başına düşen kanser vaka sayısı dünya ortalama değerinden yüzde 15,1 daha fazla gerçekleşmiştir. 2020 yılında ülkemizde en sık görülen ilk 5 kanser türü, akciğer kanseri, meme kanseri, kolorektal kanser, prostat kanseri ve tiroid kanseri idi. Bu 5 kanser türü, tüm kanserlerin yüzde 50'den fazlasını oluşturdu. Erkeklerde en yaygın görülen ilk 5 kanser türü akciğer kanseri, prostat kanseri, kolorektal kanser, mesane kanseri ve mide kanseri idi. Erkeklerde görülen kanserlerin en az yüzde 40'ının sigara ilişkili olduğu tahmin edilmektedir. Kadınlarda en yaygın görülen ilk 5 kanser türü meme kanseri, tiroid kanseri, kolorektal kanser, akciğer kanseri ve rahim kanseridir. Kolorektal kanserlerin hem erkekler hem kadınlarda en sık görülen 3. kanser olması dikkat çekicidir. Erkeklerde kanser sıklığının kadınlara göre belirgin yüksek olması dikkat çekicidir. Ülkemizde, 75 yaş öncesi her 4 kişiden birinin kanser teşhisi aldığı bildirilmiştir. Çocukluk çağı kanserlerinde çocukluk çağı lösemileri en sık görülen kanser türüdür. Çocukluk çağında her iki cinsiyette de merkezi sinir sistemi tümörleri ve lenfomalar lösemileri takip etmektedir. Gençlerde ise erkeklerde testis kanseri, hodgkin lenfoma, tiroit, kadınlarda ise tiroit, hodgkin hastalığı ve beyin, meninksler, merkezi sinir sistemi kanserlerinin ön planda olduğu görülmektedir.
İzmir Halk Sağlığı Müdürlüğü’nün 2016 yılı araştırma sonuçlarına göre Aydın’da erkeklerin yaşam boyu kanser olma Türkiye ortalamasından yüzde 25 daha fazla, akciğer kanseri olma riski yüzde 31 daha fazla bulunmuştur. Yine bu araştırma sonucuna göre Aydın’da kadınların meme kanseri olma riski Türkiye ortalamasından yüzde 16 fazla bulunmuştur. 2018 yılı Sağlık Bakanlığı yayınına göre Türkiye’de lösemi, tiroid, solunum yolu, mide, mesane kanserleri Dünya ve AB ortalamasından daha fazla meydana gelmiştir. 2018 yılında Aydın’da kansere bağlı ölümleri ise Türkiye ortalama değerinden yüzde 15 daha fazla meydana gelmiştir. Sağlık Bakanlığı yayınlarına göre 2014 yılında Aydın’da Kamu Hastanelerine yatan kanserli hasta sayısı, Türkiye’de Sağlık Bakanılığı Hastanelerine yatan ortalama kanserli hasta sayısından yüzde 34 daha fazla yatmıştır. P.Okyay, ADÜ’de hasta ölüm sebeplerine yönelik yaptığı araştırma sonuçlarında göre 2008-2009 yılları sürecinde kanser 1’ci ölüm sebebi olarak bulunmuştur. 2018 yılında ADÜ’den D. Karagülle Aydın’da kanserin sebeplerine yönelik yaptığı araştırma sonuçlarına göre; Aydın’da hava, şebeke suyu, yüzeysel su, toprak ve besinlerdeki ağır metal kirliliği ile kanser arasında pozitif ilişki saptamış. Ve bu araştırma sonuçlarına göre Aydın’da en fazla kanserler Efeler, İncirliova-Germencik, Koçarlı, Çine, Köşk- Kuyucak hattında saptanmış. Burada sorulması gereken soru şudur; Dünya ve Türkiye’de kanser 2’ci ölüm sebebi iken Aydın’da 1’ci ölüm sebebine yükselmesine, bazı kanser türlerinin Aydın’da Dünya-AB-Türkiye ortalama değerinden daha fazla görülmesine neler sebep olmaktadır?