Türkiye’nin en önemli zeytin ve zeytinyağı üretim merkezlerinden biri olan Aydın’da 2020-2021 yılı zeytin ve zeytinyağı sektör toplantısı gerçekleştirildi. ATB öncülüğünde gerçekleşen toplantıya ATB Meclis Başkanı Bahri Erdel, ATB Yönetim Kurulu Başkanı Fevzi Çondur, Ege Zeytin ve Zeytinyağı İhracatçıları Birliği Başkan Yardımcısı M. Kadri Gündeş, Aydın Tarım ve Orman İl Müdürü Ahmet Ökdem, ziraat odası başkanları ve sektör temsilcileri katıldı. ATB Toplantısı Salonu’nda gerçekleştirilen programda konuşan ATB Başkanı Çondur, zeytin ve zeytinyağı üretimleri hakkında bilgi verdi.

“ORTALAMA FİYAT 6 LİRA 36 KURUŞ”

Zeytin ve zeytinyağının ülke ve kent ekonomisine önemli katkı sağladığını ifade eden Başkan Çondur, “Ülkemiz zeytinyağı üretiminde dünyada dördüncü sırada, ilimiz ise zeytinyağı üretiminde birinci sırada bulunuyor. Ülkemizde sofralık zeytin ağacı varlığı yüzde 9,5’i ilimizde yer alıyor. İlimiz yüzde 17,6 oranıyla ülkemiz sofralık zeytin üretiminde tek başına katkı veriyor. Ülkemizde yağlık zeytin ağacı varlığının yüzde 15,2’si ilimizde yer almakta olup Türkiye yağlık zeytin üretiminin yüzde 9,3’ü tek başına ilimizde üretiliyor. Ülkemiz, 2020 yılında zeytinde toplam 150 milyon 143 bin dolar ihracat gerçekleştirmiştir. İlimiz ise 2020 yılında 24 milyon dolarlık katkı sağlamıştır. ATB’de 2020-2021 sezonunda 29 bin 762 bin ton sofralık zeytin işlem görmüştür. 2020-2021 yılı zeytin ortalama fiyatı ise 6 lira 36 kuruştur. 2020-2021 yılında borsamızda 10 bin 346 ton yağlık zeytin işlem görmüş, yağlık zeytinden elde edilen zeytinyağının ortalama fiyatı ise 21 lira 61 kuruş olarak gerçekleşmiştir.” diye konuştu.

“LİSANSLI DEPOCULUK PROJESİ İÇİN İLK ADIM ATILDI”

ATB olarak kentte yetişen tarım ürünlerinin ülke ve dünyada değerini artması için çalışmalarının devam ettiğini kaydeden Başkan Çondur, “ATB olarak 2019 yılında Türk Patent ve Marka Kurumu’na başvurusu gerçekleştirilen ve 17 Eylül 2020 tarihinde coğrafi işaret tescili alınan Aydın Memecik Zeytini için Borsamız, 24 Eylül 2021 tarihinde Avrupa Birliği’ne tescil başvurusunda bulunmuştur. Bununla birlikte tarımsal ürünlerin ekonomik katma değerinin artması ve coğrafi işaretler aracılığıyla tescil edilerek koruma altına alınması yönünde Türk Patent ve Marka Kurumu’na ATB olarak başvurusunu yapmış olduğumuz Aydın Memecik Zeytini 7 Mayıs 2021 tarihinde, Aydın Yamalak Sarısı Zeytini ise 21 Nisan 2021 tarihinde tescillenmiştir.” şeklinde konuştu. Zeytinyağında kalite ve değerin arttırılmasına katkı sağlamak amacıyla Çine Ziraat Odası ile birlikte ATB’nin ortak olduğu zeytinyağlı lisanslı depoculuk projesinin hayata geçirilmesi adına ilk adım atıldığını dile getiren Çondur, 2022 yılının sonunda projenin uygulama aşamasına geçmesinin planlandığını belirterek 2021-2022 zeytin ve zeytinyağı sezonunun hayırlı olmasını diledi.

“ZEYTİNYAĞI İHRACATIMIZ 134 MİLYON DOLAR SEVİYESİNDE GERÇEKLEŞTİ”

Zeytin ve zeytinyağı ihracat rakamları hakkında bilgi veren Ege Zeytin ve Zeytinyağı İhracatçıları Birliği Başkan Yardımcısı Gündeş, “30 Eylül 2021 tarihi itibariyle geride bıraktığımız 2020/21 sofralık zeytin ihraç sezonunda, ihracatımız miktar bazında yüzde 5 artış ile 88 bin 393 ton, tutarda ise yüzde 3 artışla, bir rekora imza atarak 150 milyon dolar olarak gerçekleşti. Toplam sofralık zeytin ihracatımızın 114 milyon dolarlık bölümünü siyah zeytin ihracatı oluştururken, geri kalan 36 milyon dolarlık tutarı ise yeşil zeytin ihracatımız oluşturdu. 2020/2021 sezonunda sofralık zeytin ihracatımızda önde gelen ülkeler, Almanya, Irak, Romanya, ABD ve Bulgaristan olarak sıralanıyor. Zeytinyağı ihracatımız ise, 31 Ekim tarihi itibariyle 2020/21 sezonunda, bir önceki sezona kıyasla miktar bazında yüzde 3 azalarak 44 bin ton, tutar bazında ise yüzde 22 artarak 134 milyon dolar seviyesinde gerçekleşti. Bu dönemde, zeytinyağı ihraç birim fiyatımız, geçtiğimiz sezona kıyasla yüzde 26 artarak, 2,43 dolar kilogramdan, 3,06 dolar kilograma yükseldi. Değer bazında zeytinyağı ihracatımızın yüzde 55’ini ambalajlı olarak gerçekleştirerek, 73 milyon dolar döviz geliri elde ettik. Ambalajlı zeytinyağı ihraç birim fiyatımız ise kilogram başına 3,36 dolar düzeylerinde gerçekleşti. Yine 2020/21 sezonunda en çok zeytinyağı ihraç ettiğimiz ülkeler, ABD, İspanya, Japonya, İran ve Suudi Arabistan olarak sıralanıyor.” dedi.

“DESTEKLEMELERİN DEVAMINI BEKLİYORUZ”

Dünya genelinde ortalama 3,2 milyon ton civarındaki zeytinyağı üretimin yüzde 50’sinden fazlasını tek başına İspanya ürettiğini belirten Gündeş, “Böylece İspanya, dünya sofralık zeytin ve zeytinyağı sektöründe tek başına fiyat belirleyici olmakta ve piyasayı kontrol altında tutuyor. Bununla birlikte, rakip üretici ülkelerde zeytin ve zeytinyağı üreticileri önemli ölçüde destekleniyor. Zeytin ve zeytinyağı sektörüne yönelik pozitif ayrımcılığın devam ettirilerek önümüzdeki yıllarda ürünlerimize yönelik desteklemelerin devamını beklemekteyiz. İtalya, İspanya gibi AB üyesi rakiplerimizle rekabet edebilme ihtiyacına binaen, küresel iklim değişikliği elverdiği ölçüde önümüzdeki yıllarda üretimin daha da artacağından hareketle, ülkemizde üreticilere sağlanan prim desteğinin AB’ye nazaran düşüklüğü de dikkate alınarak tüm ürün grupları bazında ihracatta sağlanan DFİF desteklerinin devam ettirilmesi gerektiğini düşünüyoruz. Diğer yandan, DFİF'ten sağlanan desteklerin ihracatçı firmalarımızın artık özelleşen Elektrik Dağıtım Şirketlerine olan borçlarının mahsubunda ve Eximbank ve diğer kamu/özel bankaların kredi faizlerinin ödemelerinde de kullanılabilmesi sağlanmalıdır. Bu tip destekler ağırlıklı olarak KOBİ olan ihracatçılarımızın sektörde ayakta kalmaları ve sürdürebilir ihracat yapabilmeleri için hayati önem taşıyor.” diye konuştu.

“30 BİN TONLUK DAHA KOTA ALINMALI”

Zeytinyağına sağladığı desteklerden dolayı Ticaret Bakanlığı’na teşekkür eden Gündeş, “Ancak, dünya piyasalarında rekabet ettiğimiz İspanya, İtalya, Yunanistan gibi AB ülkelerindeki doğrudan-dolaylı desteklerle mukayese edildiğinde, ülkemizdeki desteğin düşük düzeyde kaldığını düşünmekteyiz. Bu yüzden ihracat destekleri programlanırken rakip ülkelerdeki fiyat ve desteklemelerin de markalı zeytin-zeytinyağı ürünlerimizin yurt dışındaki pazarlarda rafta kalmasının sağlanabilmesi amacıyla göz önünde bulundurulmasını talep etmekteyiz. Sektörümüz ihracatının önünde engel teşkil eden bir diğer konu ise, AB'nin Türk Zeytinyağına Uyguladığı Kotadır. Gümrük Birliği Anlaşması çerçevesinde Avrupa Birliği Türk zeytinyağına yıllık 100 ton düzeyinde kota tanımıştır. Fas, Tunus gibi diğer üretici ülkelere ise çok büyük miktarlarda vergisiz ihracat avantajları tanınıyor. AB ve Türkiye arasındaki Gümrük Birliği anlaşmasının güncellenmesi görüşmeleri çerçevesinde AB’nin ülkemize uygulamakta olduğu zeytinyağı gümrük vergisinin sıfırlanması ya da Avrupa Birliği'nden zeytinyağı için en az 30 bin tonluk bir kota alınmasının Türk Zeytin ve zeytinyağı sektörünün geleceği için çok faydalı olacağı görüşündeyiz.” şeklinde konuştu.

“YÜZDE 1’E İNDİRİLMELİ”

Gündeş, konuşmasını şu sözlerle tamamladı: “AB ve Gümrük Birliğinden ayrılan İngiltere ile ülkemiz arasındaki STA kapsamında müzakerelerin devam ettiğinden hareketle, ülkemiz için stratejik bir öneme sahip olan zeytin-zeytinyağı sektörüne müzakerelerde öncelik tanınması gerektiği ve Türkiye’den İngiltere’ye zeytinyağı ihracatında gümrük vergisinin sıfırlanmasının hemen hemen bütün ihtiyacını İspanya, İtalya gibi AB ülkelerinden karşılayan ve yıllık ortalama 70 bin ton zeytinyağı ithal eden İngiltere pazarında ülkemizin önemli bir pay edinmesini sağlayacağını düşünüyoruz. Sektörümüz için önemli olan yurt içi zeytinyağı tüketimine de kısaca değinmek istiyorum. Ülkemizde yurtiçi zeytinyağı tüketimi 130-140 bin ton civarında olup, kişi başına yıllık tüketim 2 kilogram civarında. Türkiye, maalesef, zeytinyağı üreten ülkeler arasında kişi başına en az zeytinyağı tüketen ülke konumunda. Üretici ülkelerden Yunanistan, İtalya, İspanya’da kişi başına 15 kg’ın üzerinde yıllık tüketimleri söz konusu. Zeytincilik sektörü olarak hedefimiz Türkiye'deki zeytinyağı tüketimini kısa vadede 5 kg seviyesine çıkarmak olup, bu hedefe ulaşılabilmesi için en sağlıklı bitkisel yağ olan zeytinyağında yüzde 8 olan KDV’nin yüzde 1'e indirilmesini talep ediyoruz.”

“300 BİN TON ARALIĞINDA ÜRETİM BEKLİYORUZ”

Sofralık zeytin üretiminde dikkat çekiç bir artışın olduğunu söyleyen Aydın Tarım ve Orman İl Müdürü Ahmet Ökdem, “2019 yılında 70 bin tondan bu yıl itibariyle 120 bin tonlara gelen bir sofralık zeytin üretimimiz var. Yağlık zeytinimiz 300 bin ton aralığında devam ediyor. Bu yılda benzer bir üretim bekliyoruz.” dedi. Sektörde toplam 265 hem dolum hem sıkım tesisin bulunduğunu dile getiren İl Müdürü Ökdem, desteklemelerle ilgili şu ifadeleri kullandı: “Danelik zeytinde 80 kuruş ve 15 kuruş olmak üzere desteklememiz var. Bu anlamda 2019 yılında danelik zeytinde 2 milyon, 2020 yılında 3 milyon liralık destekleme ödemesi yapıldı. Yağlık zeytinin verimlilik yıllarında 16 milyon lira, geçen yıl ise verimli bir yıl olmaması sebebiyle 5 milyon 700 bin lira desteklemeyi sürdürüyoruz. Bunun yanında zeytin fidanı gibi de desteklemeler yapıyoruz.” Kuraklıktan dolayı zeytinde bu yıl kayıp durumun fazla olmasını beklediklerini Ökdem, “Kalitede biraz düşüklük var. Özellikle Aydın’ın güney kısmında yer alan Koçarlı, Çine, Karpuzlu ve Yenipazar ilçelerinde biraz fazla gibi gözüküyor. Kalitedeki düşüklük, yağ oranına da yansıyacak. Miktar olarak da bir verim düşüklüğü yaşanacağını öngörüyoruz.” dedi.