Ekosistemi Koruma ve Doğa Sevenler Derneği (EKODOSD) Başkanı Bahattin Sürücü, orta ve güney Afrika’dan ülkemize gelen leyleklerin önemli bir popülasyonunun Büyük Menderes Havzası’nın Aydın ili coğrafyasında üremelerini gerçekleştirmekte olduğunu, leylek sayımlarının her yıl düzenli olarak nisan ayında sürdürüldüğünü kaydetti.
EV FAZLA LEYLEK YUVASI KUYUCAK İLÇESİNDE
EKODOSD Başkanı Bahattin Sürücü, 4 gün devam eden bu yılki sayımların Aydın’ın 17 ilçesine bağlı 104 köyünde gerçekleştirildiğini söyleyerek, "2020 yılı sayımlarında 386 yuvada 772 leylek tespit edilirken, 2021 yılı sayımlarında 447 yuvada 894 leylek tespit edilmiştir. Önemli kısmının elektrik direklerine yuva yaptığı tespit edilen leyleklerin, cami kubbesi, ağaç, ev ve terkedilmiş fabrika bacalarına da yuva yaptıkları görülmüştür. Yaptığımız tespitlerde en fazla leyleğin bulunduğu yer Kuyucak ilçesine bağlı Yamalak beldesinde olmuştur. 104 köyün hemen hepsinde leylek görülse de Kuyucak’a bağlı Yamalak, Azizabat, Başaran, Nazilli ve Hamzallı, Germencik Ovakaraağaç, İncirliova Osmanbükü, Söke Avşar, Koçarlı Çakırbeyli, Yeniköy ve Gödrenli köyleri, leyleklerin yoğun olarak görüldükleri yerlerin başında gelmektedir” dedi.
ÇEVRE KİRLİLİĞİNDEN LEYLEKLER DE ETKİLENİYOR
Sürücü, “Köylerde yaptığımız izlemelerde, leylek yuvalarının genellikle ADM Elektrik Dağıtım Şirketi tarafından yapılan platformlarda olduğu görülmüştür. Yapılan izlemelerde platform olmayan yuvalar belirlenmiş ve bir raporla ADM Elektrik Şirketine sunulacaktır. Leylekler gittikten sonra riskli yuvalara da platform yapılması sağlanacaktır. Çok az sayıda olsa da bazı yuvalara leyleksavar yerleştirildiği de görüldü.
Leylekler için en önemli tehditlerden biri de çevre kirliliği olmaktadır. Leylekler yumurtadan çıkacak yavruların altına koymak için, geçmiş yıllarda saman, ot vb. malzemeyi yuvalarına getirmekteydi. Ancak doğaya atılan plastik poşetler, giysiler, gübre çuvalları vb. atıkların leylekler tarafından yuvaya taşındığı görülmektedir. Daha da önemlisi yavruların hayatını tehlikeye sokan ve dolanarak bacaklarının kangren olmasına neden olan saman ipi olarak bilinen, siyah plastik ipler önemli sorun oluşturmaktadır” ifadelerini kullandı.
TARIM ZARARLISI BÖCEKLERİN BİR NUMARALI DÜŞMANI
Sürücü, şunları kaydetti: “Aydın’ın büyük ilçelerinden Nazilli’de yapılaşmaların güneye doğru yayılması ve yüksek katlı binaların çoğalması nedeniyle, geçmiş yıllara göre leylek sayıları azalsa da kentin içinde bulunan Sümer Mahallesinde hala 42 adet leyleğin varlığı çok önemlidir. Nazillili ailelerin kentin içinde bulunan yuvaları ziyaret ederek, leylek yavrularını çocuklarına göstermeleri ve onların korunması için çocuklarını bilinçlendirmeleri bu sevimli kuşların yararına olacaktır. Çiftçilerin tarlalarını sürmeye başladığı bu dönemlerde, leyleklerin traktörlerin arkasında gezindikleri ve beslendikleri görüldü. Bir leylek ailesinin, bir üreme döneminde binlerce böcek, çekirge, yüzlerce kurbağa, balık, fare, sıçan, yılan ve benzeri tarım zararlısı olarak kabul gören sayısız canlı türü ile beslendiği düşünüldüğünde, çiftçilere ne kadar faydası olduğu bilinmelidir. Leyleklerin çoğalması tarımda kullanılan zirai ilaçların azalmasına yol açacaktır. Leyleklerin korunması bir bakıma insanların korunmasını ve doğal dengenin devamlılığını sağlayacaktır. Pandemi nedeniyle geçtiğimiz yıl halkalama çalışmaları yapılamamıştı. Normalleşme olduğu takdirde, Aydın Doğa Koruma ve Milli Parklar Şube Müdürlüğü, Ege Üniversitesi Biyoloji Bölümü, EKODOSD ve ADM’nin katkılarıyla leylek yavrularının halkalamasına devam edilecektir.
Yaptığımız çalışmalara katkı veren Sayın Aydın Valisi Hüseyin Aksoy'a teşekkür ederiz.”
YILDA BİR KEZ ÜRÜYORLAR
Sürücü, sözlerini şöyle tamamladı: “Leylek bilimsel adıyla Ciconia ciconia ülkemizde yaşayan iki leylek türünden en yaygın olanı ve halk tarafından genel olarak bilinenidir. Leylekler 100-115 cm boy, 183-217 cm kanat uzunluğu ile ülkemizdeki en büyük kuşlardan birisidir. Şanslı olan leyleklerin doğada ortalama 15-20 yıl yaşayabildikleri bilinmektedir. Leylekler üreme döneminin ilk zamanlarında eşlerini herhangi bir nedenle kaybetmedikleri sürece yıl boyu tek eş ile çiftleşmektedir. Ancak genellikle leylekler farkı yıllarda farklı eşler ile çiftleşebilmektedirler. Yılda bir kez ürerler. Yuvalara öncelikli olarak erkekler gelir ve yuva yapmaya başlar ancak leyleğin çiftini bulması ile birlikte yuva yapımı her iki eşin de katkısıyla devam eder. Leylekler yuvalarında sayıları 2-6 arasında değişen ancak sıklıkla 3-4 yumurta kuluçkaya yatarlar. 33-34 günlük bir kuluçka döneminde hem erkek ve hem de dişi düzenli olarak yuvada kuluçkada yatarlar ve bu sırada eşlerden diğer beslenmeye gider. Eşler yuvaya geri döndüklerinde yuvadaki eşiyle gagalarını birbirlerine vurarak ses çıkararak ve aynı zamanda boyun ve baş hareketleri yaparak birbirleri ile selamlaşırlar. Yavrular yumurtadan çıktıktan sonra ebeveynleri tarafından düzenli olarak beslenir ve güneşin yakıcı etkisinden korunurlar. Çok sıcak günlerde leylek ebeveynleri kursaklarına ve ağızlarına doldurdukları sular ile yavruları hem sular hem de serinlemesini sağlarlar.”
