Sosyal güvenlik sisteminin mali sürdürülebilirliğini belirleyen en önemli göstergelerden biri olan aktif/pasif oranı son yıllarda ciddi şekilde düştü.
Son üç yılda bu oran 2’den 1,61’e gerilerken, çırak ve stajyerler hariç tutulduğunda 1,49 seviyesine kadar indi. Bu durum, Türkiye’de her 1,49 çalışanın bir emekliyi finanse ettiği anlamına geliyor. Uzmanlara göre sistemin sağlıklı işleyebilmesi için bu oranın en az 3 olması gerekiyor.
Cumhurbaşkanlığı programında, bu dengesizliğin giderilmesi için yeni tedbirler sıralandı:
Kolay işverenlik uygulamasının yaygınlaştırılması
Mikro sigorta sistemlerinin geliştirilmesi
Gelire dayalı prim bildirimi kapsamının genişletilmesi
Kolay İşverenlik Uygulaması Genişliyor
Programda, sosyal güvenlik kapsamına girmekte zorlanan kesimlere kolaylık sağlayacak yeni mekanizmalar öngörülüyor.
Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) tarafından uygulanan “kolay işverenlik sistemi” genişletilerek, temizlik, yaşlı ve çocuk bakımı gibi ev hizmetlerinde çalışanların yanı sıra apartman görevlileri ve benzeri meslek gruplarının da bu kapsama alınması planlanıyor.
Bu sistemle işverenler, muhasebeciye gerek kalmadan işe giriş, işten ayrılış ve sigorta bildirgelerini e-Devlet üzerinden kolayca yapabilecek.
Amaç, hem kayıt dışı istihdamın önüne geçmek hem de işverenlerin işlemlerini basitleştirerek sistemi yaygınlaştırmak.
Mikro Sigorta ile Düşük Gelirlilere Güvence
Yeni dönemde düşük gelirli esnaf, sanatkâr, çiftçi ve mevsimlik işçiler için özel sigorta modelleri geliştirilecek.
“Mikro sigorta programı” olarak adlandırılan bu sistemle, yüksek prim ödemekte zorlanan kesimlere uygun prim seçenekleri sunulacak. Böylece sosyal güvenlik şemsiyesi dışında kalan binlerce kişi de emeklilik, sağlık ve sigorta güvencesinden yararlanabilecek.
Program, gelir düzeyine göre esnek prim oranları içerecek şekilde kurgulanacak.
Emekli Maaşında Yeni Dönem: Prim Gününe Göre Artış
Cumhurbaşkanlığı 2026 programında en dikkat çeken maddelerden biri, aylık bağlama sisteminin değişmesi oldu.
Yeni düzenlemeyle, sigortalılık süresi arttıkça emekli maaşının da artması planlanıyor. Böylece çalışanların erken emekli olmalarının önüne geçilerek çalışma sürelerinin uzatılması ve aktif/pasif dengesinin korunması hedefleniyor.
Ayrıca, gelire dayalı prim bildirimi sisteminin genişletilmesiyle daha adil ve sürdürülebilir bir sosyal güvenlik yapısı oluşturulacak.
Maluliyet Aylığı Alanlara “Mesleki Rehabilitasyon” Desteği
Programda yer alan bir diğer önemli adım ise maluliyet aylığı alan vatandaşların yeniden iş hayatına kazandırılması oldu.
Sürekli iş göremezlik raporu bulunan veya maluliyet maaşı alan kişilerin, mesleki rehabilitasyon uygulamalarıyla istihdama yeniden katılmaları sağlanacak.
Esnek Çalışma Modelleri Güçlendirilecek
Yeni dönemde, uzaktan, hibrit ve kısa süreli çalışma gibi esnek istihdam modellerinin yaygınlaştırılması planlanıyor.
Bu sistemlerin sosyal güvenlik sistemiyle entegre edilmesi için teknik ve hukuki altyapı 2026 yılına kadar tamamlanacak.
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Bilim Kurulu, bu konuda yeni düzenlemeler üzerinde çalışmalarını sürdürüyor.
