1923 yılında imzalanan Lozan Barış Antlaşması kapsamında Türkiye ile Yunanistan arasında yapılan mübadele sonrasında, Didim ilçesinde yaşayan Rumlar Yunanistan’a gönderildi. Yerlerine, Yunanistan’ın Selanik ve Kavala bölgelerinden gelen Müslüman Türkler yerleştirildi. O dönemde Didim’in eski adıyla Yoran olan bölgesinde yaşayan Rumlar, su ihtiyaçlarını şehrin farklı bölgelerinde açtıkları su kuyularından karşılıyordu. Mübadele sonrasında Didim’e gelen Türk vatandaşları da su ihtiyaçlarını bu kuyulardan karşılamaya devam etti.
62 SU KUYUSU BULUNUYORDU!
Didim'in çeşitli bölgelerinde yer alan ve yöresel adlarla anılan toplam 62 su kuyusundan bazıları günümüze kadar ulaşırken, birçoğu yıkılmış veya üzerlerine binalar inşa edilmiştir. Didim’e ilk gelen mübadiller ve onların çocukları tarafından içme ve tarımsal amaçlı kullanılan bu su kuyuları, günümüzde yok olma tehlikesiyle karşı karşıya.
"KÜLTÜR VARLIKLARINI GELECEK NESİLLERE TAŞIMALIYIZ"
Didim’de üçüncü kuşak mübadil torunu olan emekli öğretmen Gülay Zübeyde Muslu Yalçın, eski su kuyularıyla ilgili birçok anıya sahip. Yalçın, “Çocukluğumda Didim'de, yani eski adıyla Yoran’da çeşmeler yoktu. Mübadele ile gelen büyüklerimiz 1924 yılından beri suyu kovalarla kuyulardan çekermiş. Yoran köyü Didim olmadan önce her semtte, tarlalarda, her mahallede kuyularımız vardı. Kuyulardan teneke kovalarla, bakraçlarla su çekilir, testilere doldurulurdu. Testiler ya omuza ya da eşeklere sarılarak taşınırdı. Köyün genç kızları akşam üzerleri toplanarak omuzlarına testileri alıp köy içindeki kuyulardan su alırlardı. Tütün dikimlerinde ise tahtadan yapılmış fıçılarla kuyulardan su taşınırdı. Bu kültürel değerlerimizin yerini, tarihi bir anı, birer sembol olarak belirleyebilseydik ne güzel olurdu. Bu sembolleşen kültürel varlıklarımız gelecek nesillere kalabilirse Didim’in geçmişi adına da güzel olur diye düşünüyorum,” dedi.
YETKİLİLERE ÇAĞRIDA BULUNDULAR
Didim'deki tarihi su kuyularının korunması ve turizme kazandırılması, bölgenin kültürel mirasını yaşatmak adına büyük önem taşıyor. Bu kuyular, Didim’in zengin tarihini ve geçmişten günümüze uzanan yaşam izlerini gözler önüne seriyor. Yetkililerden ve ilgili kurumlardan bu değerli mirasın korunması için adımlar atılması bekleniyor.
