Kıymetli okuyucularım, “Hicri Takvim nedir? Nasıl ortaya çıkmış ve Hicri-Miladi takvim tarihlerini bulma formülleri ile bunu kullanma ne zaman ve neden sona erdirilmiştir.” Kısaca anlamaya çalışacağız. Tarih ve Takvim Hz. Peygamber (s.a.s)'in Mekke'den Medine'ye hicretini tarih başlangıcı olarak alan takvimdir. Hicrî Kamerî takvime İslâm takvimi de denir. Ayın yörüngesi üzerinde dönüşüne göre düzenlendiği için kamerî (ay) veya hicrî adı verilmiştir. Ay takvimini (tarihte) ilk olarak Bâbillilerin kullandığı bilinmektedir. Müşrikler, İslâm'dan önce Kusay b. Kilâb'a verdikleri önemden dolayı Onun ölümünü tarih başlangıcı olarak kabul etmişlerdir. Ancak Fil olayından sonra tarih başlangıcı olarak bu olay kabul edilmeye başlanmıştır. Takvim Zarureti Medine'de İslam devletinin kurulmasından Hz. Ömer devrine kadar Müslümanlar bazı önemli olayları tarih başlangıcı kabul edip buna göre zamanlarını tayin etmekteydiler. Meselâ; Fil olayı, ficâr savaşı, zelzele yılı, veda haccı yılı ve bazı önemli zatların ölümü gibi olaylar tarih başlangıcı olarak kabul edilmekteydi. Ancak bu, zaman zaman karışık bir durum meydana getiriyor ve problem teşkil ediyordu. Mesela: *Yemen Valisi Ya'la b. Ümeyye Hz. Ömer (r.a)'a gün, ay ve yılı belli olmayan bir mektup gönderir. * Aynı şekilde yılı belli olmayan vadesi Şaban ayı, diye kaydedilen bir senet Basra Valisi Ebu Musa el-Eşarî'ye getirilir. Söz konusu senette geçen Şaban kelimesinin, bu yıla mı, geçen yıla mı, yoksa gelecek yıla mı ait olduğu meselesi kesin olarak anlaşılmayınca bu tarih ve senet ihtilafa sebep olur ve konunun önemi ve ciddiyeti iyice ortaya çıkar. Hicri Takvim Nasıl Bulundu Hz. Ömer, bu karışıklığı gidermek amacıyla konuyu diğer sahabelerle istişare etti. Sahabiler, meseleyi görüşerek tarih başlangıcı konusunda İran, Yunan vb. gibi ülkelerin takvimlerini benimseme tekliflerini ileri sürdüler. Ancak bu teklifler kabul görmeyince Hz. Ali r.a takvimin, hicretin başlangıç olması gerektiğini söyledi. Onun bu görüşü derhal benimsendi. Hz. Peygamberimiz, Rebiül-evvel ayında hicret etmişti. Ancak kamerî yıl muharrem ayı ile başladığından tarih iki ay sekiz gün geri alınıp Hicrî takvimin başlangıcı 23 Temmuz 622 olarak tespit edildi. Hicri Takvim Ayları Milâdî ve Rûmî tarihler gibi on iki ay esasına dayanan hicrî yıl Muharrem ayı ile başlar ve Zilhicce ile sona erer. İş buna göre Hicrî (kamerî) aylar şunlardır: Muharrem, Safer, Rebiül-evvel, Rebiül-âhir, Cemâziyel-evvel, Cemâziyel-âhir, Recep, Şaban, Ramazan, Şevvâl, Zilkade, Zil-hicce… Hicri Takvimi Bilmek İslâm takvimi, Müslümanlara mâl olmuş bir takvimdir ve hatta okuma-yazması olmayan bir kimse bile kullanabilir. Bu takvimin hesaplarını yapmak, ramazanın ne zaman başlayacağını bilmek, ne zaman namaz kılınacağını belirlemek için ince astronomi bilgilerine gerek yoktur. Şöyle ki: *Ayın 29. günü güneşin battığı taraftaki gök ufkuna dikkatle bakılır, şayet yeni ay, o incecik hafif batı ufku üzerinde görünmüşse, ay doğmuş ve takvime göre ertesi ayın ilk günü başlamış olur. * Hilâlin bu görüntüsü 5-6 dakika sürer ve sonra kaybolur. Şayet bir görüntü tespit edilememişse ay otuz gün sürecektir, bu kesindir. *Ertesi akşam ufukta kesinlikle hilâl görülür. Şayet 29. günü göğün bulutlu olması söz konusu ise o ayın 30 gün süren bir ay olduğu kabul edilir (M. Hamidullah, İslâm Peygamberi, S. Tuğ, II, 857)- *Çünkü ayrıca hilâlin hareketleri de kesin olarak belli değildir. Bazen ay bütün hareketlerini 29 günde, bazen 30 günde tamamlar. Hicri ve Miladi Tarihleri bulma Formülleri Hicrî takvim hicreti esas alır. Günümüzde kullanılan milâdî takvim ise Hz. İsa'nın doğumunu 'tarih başlangıcı olarak kabul eder. Hicrî yahut kamerî yılı, milâdî yıla veya tersine çevirmek için şöyle bir formül kullanılmaktadır: -Hicrî yıl sayısını 33'e bölüp çıkan sayıyı Hicri seneden düştükten sonra 622 eklenir ve milâdî yıl bulunur. Mesela: 1438 /33: 44;1438-44: 1394+622= 2016 formülü ile bulunur. - Milâdî yılın hicrî yıl karşılığını bulmak için de ters formül kullanılır: Hicri yıl = (milâdî yıl-622) x 33, meselâ; (2016-622: 1394/33 :+44=1438 gibi. Hicri Takvimin yürürlükten kaldırılması Hicrî ve Rûmî takvim uzun müddet Müslümanlarca kullanılmış 26 Aralık 1925 tarihinde yürürlükten kaldırılmıştır. Hz. Ömer (r.a)'ın tesis ettiği hicrî takvim, Cumhuriyetin ilk yıllarında batılılaşma sürecinin bir devamı olan inkılapların, İslâm Hukukunu yürürlükten kaldırması sonucu, bu hukukun bir parçası olan hicrî takvime son verilerek Müslümanların İslâm tarihi ile olan bağları koparılmıştır. Okuyucularımın Yeni Hicri yıllarını tebrik eder; hayra, sıhhat ve selamete, intibah ve şuura vesile olmasını Hak Celle ve A’la ‘dan niyaz ederim.