Akıl tehlikeli bir oyuncaktır

Sahip olduğumuz şeyler ne kadar bizim. İnsan çırılçıplak bir şekilde, hiç bir şeye sahip olmadan başlıyor dünyaya. Yaşarken edindiği hiç bir maddeyi yanında götüremiyor ölürken. Bu herkesin bildiği gerçekliği, yaşamın içindeyken ve o maddeye dokunurken ne kadar vakıfız peki? Ölümsüzlüğü elde edebilirmişiz gibi yaşıyoruz hepimiz. Bu riyakar düşünce bizi mezarımızda bile yalnız bırakmayacak tek şey olan manayı örtüyor maalesef. Maddesel bir evrendeyiz. Aklımız ve bedenimiz maddeye bağımlı mı bu kadar? Hayatın içine maddeyi yerleştirmiş olsakta hepimiz maddeden öte bir şeyler olduğunu biliyor ve hissediyoruz. Bana göre tek gerçekliği madde olarak gören ve tüm dinleri reddedenler, sadece içlerinde açıklayamadıkları mana dünyasından kaçıştan başka bir şey değil. Akıl insanoğluna bahşedilmiş en önemli değer. Bunu hepimiz biliyor ve kabul ediyoruz. Hatta bizi hayvanlardan bize verilen akılla ayrıldığımıza inanıyoruz. Hayvan için dünya maddeden ibaret mi? Nereden biliyoruz. Bu soruya muhattap olabilecek kim var ki?

Sorular her zaman aranan cevaplara açılan kapı değildir. Bazen sorular cevaplardan daha önemlidir. Çünkü manayı açıklamaktan daha çok, manayı kabul etmeye gider maddesel sorular. Cevap bulunmayacak her soru bir sonraki sorunun cevabınıda gizler. İşte akıl o zaman en değerli haline bürünür. Ziya Paşa’nın dediği gibi; ““İdrâk-i maâlî bu küçük akla gerekmez. Zira bu terazi o kadar sıkleti çekmez.” Yani akıl sınırsız ve sonsuz bir derinliğe sahip değil. Aksine kişiye göre değişken bir derinliği var. Her sorunun muhattabı insanların bütünü olamaz. O zaman her cevabın muhattabı da her insan olamaz.

Her insan kendi kefesine yükleyeceği yükü kendi seçecek; ki terazim kırıldı diye ağlamasın. Bunun için insan kendi akıl derinliğini bilecek ve bu derinlikte boğulmayacak soruların cevaplarını arayacak. Ama akıl ölçülebilir bir ölçü birimine bağlı değil. IQ diye nitelendirilen birim gerçekten aklın derinliğini ölçmüyor. Çünkü bu derinlik size Allah tarafından verilenle sınırlı değil. Siz yaşamınız süresince bu aklı kullanma biçiminizle ve içine doldurduklarınızla bu derinliği arttırabiliyorsunuz. Ama hiç bir şey sonsuz değil. O derinliği doğru yerde durdurmak gerekiyor. İlim aklı geçtiği zaman, cevapsız sorular başladığını zannetmeye başlıyor insan. Oysaki aklı aşan ilim cevapları bulamamaktan değil, yeni soruları üretememekten dolayı rayından çıkıyor.

Akıl tehlikeli bir oyuncaktır. Onu kullanmamak yaratılmışlara ve yaratana ihanet olduğu gibi, aklını tanrılaştırmak, manayı unutup maddeden ibaret olmaya sürüklüyor insanı. Oysa maddenin sonu var, sonsuz olan tek şey manadır. Manayı bulmak değil, maddeyi çözmek için sorulan tüm sorular seni akıl büyüsüyle hapsedip, manadan uzaklaştırır. Film bittiğinde hiç ulaşmadığın mana seni hesaba çeker ve sen dünyada bulamadığın şeyin hesabını veremezsin. Akıl, beyindeki elektrik akımıyla anlatılacak kadar basit bir durumdan çok ötesi. O öte de ancak, inancı arayarak bulabilirsin.