Sultanhisar ilçesine bağlı Salavatlı Mahallesi’nde bir vatandaşın tespit ettiği değişik bir lale türünün incelenmesi talebi üzerine, Ekosistemi Koruma ve Doğa Sevenler Derneği’nce (EKODOSD) çalışma başlatıldı. Bölgede incelemeler yapan EKODOSD Başkanı Bahattin Sürücü, EKODOSD Bilim Danışmanı, Adnan Menderes Üniversitesi ( ADÜ) Fen Edebiyat Fakültesi Biyoloji Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ali Çelik’le görüşerek bitkinin, bilimsel adı Tulipa clusiana olan, Osmanlı’nın kayıp lalelerinden ‘güzel lale’ olarak bilinen bir tür olduğunu tespit ettiklerini açıkladı.
OSMANLI DÖNEMİNDE ÇOK ÖNEMLİYDİ
Osmanlı döneminde büyük önemi olan Tulipa clusiana, nadir bir şekilde görülmesi nedeniyle ‘kayıp lale’ olarak biliniyor. Geceleri ve yağmurlu günlerde kapanan bitki, güneşin ısıtmasıyla birlikte açarak muhteşem güzelliğini sergiliyor.
ANTİK KENTTE İZLERİ SÜRÜLECEK
Aydın’da bulunan bitkinin Osmanlı dönemlerinde çinilerde yaygın olarak kullanıldığını aktaran Sürücü, ayrıca bitkinin yetiştiği yer olan Salavatlı’nın, Nysa Antik Kenti’ne yakın olan Akharaca Pluto ve Kore Tapınağı’nın yanı başında olduğuna dikkat çekti. Sürücü, “Bu nedenle antik ören yerinde de bir inceleme yaptık. Meydandaki taşların üzerinde birçok bitki türünün olduğunu gördük. Burada yapılacak kazı çalışmalarından sonra çıkacak eserlerin üzerinde Tulipa clusiana olabilir mi, bunun da değerlendirilmesi gerekir” ifadelerini kullandı.
“FLORAYA ZENGİNLİK KATACAK”
ADÜ Fen Edebiyat Fakültesi Biyoloji Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ali Çelik ise, Aydın’da bulunan kayıp Osmanlı lalesinin kent florasına zenginlik katacağını belirtti. Kültür alınarak bu nadir türün çoğaltılacağını aktaran Çelik, şunları kaydetti: “Kırmızı beyaz renk kombinasyonuyla oldukça ilgi çekici olan bitki Aydın florasına zenginlik katacak. Bitki doğal ortamında korunup kültüre alınarak çoğaltılabilecek.”
ÇAĞRI ÜZERİNE ARAŞTIRMA BAŞLATILDI
Bölgede incelemeler yapan Sürücü, “Eşiyle birlikte Aydın’ın Salavatlı Mahallesi’nde hafta sonları kalıp bahçe işleriyle uğraşmak için eski bir köy evi alan Emine Şireci, evin doğal dokusunu bozmadan restore etmiş, evin eski sahiplerinin yıllarca kullandığı doğal teraslardan meydana gelen harımı da bozmamış. Teraslarda sebze yetiştiririm düşüncesiyle baharı beklemeye başlamış. Nisan ayının girmesiyle birlikte, teraslardaki otları temizlerken farklı bazı bitkilerin olduğunu farkederek, bitkilerin çiçeklenmesini beklemiş. Bitkiler çiçek açıp görkemli güzellikleriyle kırmızı beyaz laleler açmaya başlayınca bizi aradı ve bitkinin tanımlanmasını istedi. Biz de Prof. Dr. Ali Çelik’le görüşerek bitkinin, bilimsel adı Tulipa clusiana olan Osmanlı’nın kayıp lalelerinden güzel lale olarak bilinen bir tür olduğunu tespit ettik” diye konuştu.
MERCEK ALTINA ALINACAK
Bitkinin inceleme altına alınacağını dile getiren Sürücü, şunları kaydetti: “Önceki yıllarda da Aydın’ın birkaç yerinde görülen bitki görkemli güzelliğiyle ilgi çektiğinden ne yazık ki bugüne kadar doğada kalmamış. Ancak böyle doğal koruma altındaki harımlarda neslini sürdürebildiği görülmektedir. Burada çok önemli ve zengin bir popülasyon oluşturmuş. Emine Şireci’nin bitkilere olan sevgisi ve koruma duyarlılığı sayesinde bitkinin korunması sağlanmış. Biz de Prof. Dr. Ali Çelik ile bitkinin izlemesini yapacağız. Emine Şireci’ye de bitkinin korunmasında göstermiş olduğu duyarlılık nedeniyle, doğa duyarlılığı teşekkür belgesi takdim edeceğiz.”
ANTİK ÖREN YERİNDE İZLERİ ARANACAK
Sürücü, “Bitkinin Osmanlı dönemlerinde çinilerde yaygın olarak kullanıldığı bilinmektedir. Ayrıca bitkinin yetiştiği yer, Nysa Antik Kenti’ne yakın olan Akharaca Pluto ve Kore Tapınağı’nın yanında olması nedeniyle, antik ören yerinde de bir inceleme yaptık. Meydandaki taşların üzerindeki birçok bitki türünün olduğunu gördük. Burada yapılacak kazı çalışmalarından sonra çıkacak eserlerin üzerinde Tulipa clusiana olabilir mi, bunun da değerlendirilmesi gerekir. Bu da Aydın bölgesinin doğal ve kültürel kaynak değerleri açısından ne kadar önemli zenginliklere sahip olduğunu gösteriyor. Bu zenginliklerin korunması için de Emine Şireci gibi duyarlı insanların çoğalması ve tüm kurumların da bu değerlerin korunmasında iş birliği yapması gerekir” dedi.
DOĞAL ORTAMINDA KORUNUP ÇOĞALTILACAK
Prof. Dr. Ali Çelik de, kırmızı-beyaz renk kombinasyonuyla oldukça ilgi çekici olan bitkinin Aydın florasına zenginlik katacağını ve doğal ortamında korunup kültüre alınarak çoğaltılabileceğini ifade etti.
