Aydın’da geçtiğimiz aylarda kuru incirli dondurma üreterek Türkiye’de bir ilke imza atan ADÜ Gıda Mühendisliği Bölümü, başarılı çalışmalarına bir yenisini ekledi. Yürütücülüğünü Öğretim Üyesi Dr. Fatih Mehmet Yılmaz'ın yaptığı ekip, endüstriyel bir gıda olan susamdan tahin ve tahin helvası üretiminde atık olarak açığa çıkan susam kepeğinden katma değeri yüksek bitkisel protein tozu üretti. Dünyada ilk olma özelliği taşıyan protein tozu üretiminin ülke ekonomisine de önemli bir katkı sağlaması hedefleniyor.

YILDA 200 BİN TON ÜRETİM


Türkiye'de yıllık 150 milyon dolar değerindeki 110 bin ton susamın gıda sanayinde işlendiğini belirten Öğretim Üyesi Dr. Yılmaz, “Bu rakamlar göz önüne alındığında proje çıktıları ülke ekonomisine de katkı sağlayacak. Hızla artan dünya nüfusu, hayvansal protein kaynaklarına erişim zorluğu, hayvansal protein kaynaklarının fazla tüketimi ile kolesterol ve kalp-damar hastalık riskini artırması gibi olumsuz durumlar bitkisel protein kaynaklarına yönelimi artırdı. Üretilen protein tozunun vegan/vejetaryen gıda takviyesi, sporcu içeceği, protein bar gibi fonksiyonel gıda üretiminde kullanım potansiyeli mevcut” dedi. Dünyada yılda yaklaşık 6 milyon ton susam işlendiğini kaydeden Yılmaz, “Kavrulmuş susam, tahin ve tahin helvası işletmelerinden susamın yüzde 15-18'i susam kepeği atığı olarak ortaya çıkıyor. Bu atık susam kepeği ise ortalama yüzde 20-30 oranında protein içeriyor. Dünyada susam işleme tesislerinden atık olarak açığa çıkan susam kepeğinden yılda yaklaşık 200 bin ton bitkisel protein üretilme potansiyeli bulunuyor” diye konuştu.

TÜBİTAK DESTEKLİYOR


TÜBİTAK-ARDEB tarafından desteklenen 217O066 nolu proje ekibinde Araştırma Görevlisi Ahmet Görgüç, Gıda Yüksek Mühendisi Esra Gençdağ ve Gıda Mühendisi Elif Ezgi Özdemir'in üretim ve analiz aşamalarında yer aldığı çalışma ile ilgili Yılmaz, "Projede Gaziantep’te faaliyet gösteren tahin işleme tesislerinden temin edilen atık susam kepekleri ilk aşamada öğütüldü ve ardından elde edilen susam kepeklerinde mikrodalga, ultrases ve enzim gibi çeşitli yenilikçi ekstraksiyon teknikleri denenerek en iyi sonuç veren yöntem ile işlem koşulları belirlendi. Son olarak, elde edilen ekstraktlardan dondurarak kurutma ve püskürtmeli kurutma yöntemleri ile bitkisel protein tozu elde edildi” şeklinde konuştu.

“İNSAN SAĞLIĞINA FAYDALI ESANSİYEL AMİNO ASİTLER İÇERİYOR”


Ürettikleri protein tozunun sağlık açısından da faydalı olduğunu dile getiren Yılmaz, “Üretilen protein tozunun insan sağlığına faydalı özel esansiyel amino asitleri içerdiği, bu özelliği ile de diğer bitkisel protein kaynaklardan ayrıldığı tespit edildi. Esansiyel amino asitler vücut tarafından üretilemediğinden genellikle hayvansal gıdalardan sağlanabilmekte. Vücutta gelişme, yapım -onarım ve büyüme gibi birçok etkisi olan amino asitler yeterli ve dengeli miktarda beslenme yoluyla sağlanmalıdır. Bu yönlerden bitkisel kaynaklardan bazı amino asitler maalesef sağlanamamaktadır ancak susam kepeğinden üretilen protein tozu metionin ve sistein de dahil tüm amino asitleri dengeli şekilde içermektedir. Ayrıca, diğer fiziksel ve kimyasal analizler sonucunda bu üretilen toz ürünün emülsiyon özellikleri, su tutma ve yağ bağlama kapasitesi ile yeni ürün formülasyonlarında yer alma potansiyelinin yüksek olduğu görüldü. Susam kepeği protein tozlarının fiziksel ve kimyasal özellikleri detaylıca belirlenerek elde edilen veriler etki faktörü yüksek uluslararası dergiler ile ulusal/uluslararası kongrelerde akademik literatüre sunuldu” dedi.